VOORTGANG ARBEIDSMARKTAGENDA CULTUUR
1 juni 2017
Totstandkoming
Een agenda voor de arbeidsmarkt in de cultuursector, zo concreet mogelijk en gesteund door uitvoerende partijen. Dat is wat de werkgroep, die Kunsten ’92 hiervoor in het leven riep, wil opleveren in het najaar van 2017. Deze arbeidsmarktagenda vloeit voort uit de opdracht die Kunsten ‘92 in 2016 van minister Bussemaker kreeg om het voortouw te nemen in een sociale dialoog over de arbeidsmarktpositie van cultuurwerkers. Als werkwijze werd gekozen voor een aantal dialoogsessies.
Deze dialoogsessies hebben inmiddels grotendeels plaatsgevonden, met per dialoogsessie een andere (brede) invalshoek en een andere (brede) vertegenwoordiging vanuit de cultuursector. In een enkel geval lag de focus juist op specifieke onderwerpen, zoals ‘scholing’ en ‘auteursrecht’.
Kernvragen van de te ontwikkelen arbeidsmarktagenda cultuur zijn: welke voorwaarden kunnen we formuleren om te komen tot een redelijke arbeidsmarktpositie voor alle werkenden in de culturele sector? Wat kan de sector zelf doen? Wat kunnen overheden doen? En, wat is de invloed van algemene wet- en regelgeving? Het is de bedoeling om met een actiegerichte arbeidsmarktagenda invulling te geven aan de gedeelde verantwoordelijkheid van producenten, makers en (semi-)overheden om de arbeidsmarktpositie van cultuurwerkers structureel te verbeteren.
Sectorbrede werkgroep
Kunsten ’92 heeft in overleg met onder meer de Federatie Cultuur en kunstenaarsorganisaties aan het begin van het proces een commissie samengesteld met gezaghebbende mensen uit de kunsten, cultuurparticipatie en -educatie, erfgoed, media en creatieve industrie. Deze commissie voert de opdracht uit. Al snel heeft de commissie zichzelf ‘werkgroep’ genoemd om duidelijk te maken dat niet vergaderen, analyseren of adviseren haar doel is, maar het opleveren van een concrete werkagenda. Werkgroepleden opereren in principe zonder last of ruggespraak, maar komen wel voort uit relevante organisaties. Een overzicht van de werkgroepleden is opgenomen onderaan dit bericht.
Onafhankelijk voorzitter van de werkgroep is Erik Akkermans die een brede staat van dienst heeft in de cultuursector. De voorzitter en de algemeen secretaris van Kunsten ‘92, Jan Zoet en Marianne Versteegh, zijn nauw bij de werkgroep betrokken. Jorn Matena (Bureau &Maes) en Yvonne Grootenboer (Platform BK) zorgen voor organisatorische en redactionele ondersteuning. De Akademie van Kunsten host de bijeenkomsten.
SER en Raad voor Cultuur
Uiteraard staat de arbeidsmarktagenda niet los van de analyse die de Sociaal Economische Raad (SER) en de Raad voor Cultuur in 2016 van de arbeidsmarkt in de cultuursector hebben gemaakt. Met beide raden is bovendien regelmatig contact onderhouden over het advies dat zij onlangs over het onderwerp hebben uitgebracht. SER en Raad voor Cultuur hebben aangegeven ook bij het vervolg van de arbeidsmarktagenda betrokken te willen zijn.
Analyse en advies van SER en Raad voor Cultuur maken eens temeer de behoefte duidelijk aan een zo concreet mogelijke agenda die de cultuursector – met name werkgevers en werknemers – als leidraad kan hanteren. Sommige zaken in de agenda kunnen snel worden aangepakt, andere vragen een lange adem, bij weer andere kwesties is actie van de overheid noodzakelijk. Onderwerpen die aan bod komen: de noodzaak van ‘fair practice’, van een sterkere en doorlopende sociale dialoog, en van het vinden van oplossingen voor het vraagstuk van ZZP’ers. Maar ook onderwerpen als scholing, auteursrecht, opdrachtgeverschap, maatschappelijke en politieke waardering voor cultuur en de harmonisatie van CAO’s.
Onderdelen van de agenda
Op basis van de constructieve dialoogsessies heeft de werkgroep een conceptagenda kunnen opstellen die nu wordt verfijnd en verder uitgewerkt. De agenda volgt dus de analyse en het advies van de SER en Raad voor Cultuur, hetgeen ook blijkt uit de onderwerpen en uit de indeling van de agenda.
De arbeidsmarktagenda bestaat uit vier hoofdstukken:
– arbeidsverhoudingen, fair practice en sociale dialoog
– arbeidsvoorwaarden, carrièreperspectief, sociale zekerheid
– arbeidsmarkt, vraag en aanbod, ondernemerschap
– verdienvermogen, verdienmodellen, opdrachtgeverschap
Ieder hoofdstuk bevat een reeks agendapunten, steeds voorafgegaan door een toelichting. De werkgroep zal bij ieder agendapunt aangeven welke partijen verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van het agendapunt.
De bedoeling is niet om een agenda op te stellen die in zijn geheel door iedereen wordt gedeeld, maar om per agendapunt te bepalen wie de eigenaren moeten zijn. Dit om de uitvoering van de agenda haalbaar te maken en vrijblijvendheid zoveel mogelijk uit te sluiten.
Planning en vervolg
Als onderdeel van de arbeidsmarktagenda, maar voorlopig ook als parallel traject, wordt gewerkt aan een Fair Practice Label, samen met de degenen die hiertoe eerder al het initiatief namen (o.a. Platform BK en het Transitiebureau). Het Fair Practice Label is volgens werkgroeplid Anne Breure ‘een route naar een moreel kompas over de waarden die de kunstsector zou moeten hanteren, met name solidariteit en duurzaamheid. Deze waarden gelden voor zowel werkgevers als werknemers, voor zowel opdrachtgevers als zzp’ers.’
De komende periode (juni, juli) vinden de laatste dialoogsessies en verdere uitwerking van de conceptagenda plaats. Verantwoordelijke partijen worden betrokken bij de uitvoering van specifieke agendapunten.
Oplevering van de uiteindelijke arbeidsmarktagenda is in het najaar (2017). Inzet is om de arbeidsmarktpositie van cultuurwerkers te verbeteren en een bijdrage te leveren aan een duurzaam en bloeiend cultureel klimaat in Nederland. We houden u van verdere ontwikkelingen op de hoogte.
Leden werkgroep Sociale Dialoog Arbeidsmarkt Cultuur
Erik Akkermans, voorzitter
Erwin Angad Gaur, Lid (o.a. VCTN, Platform Makers)
Jan Brands, Lid (Cultuurconnectie)
Anne Breure, Lid (Veem House of Performance)
Lineke Burghout, Lid (NAPK)
Geertjan de Vugt, Lid (Akademie van Kunsten)
Marco de Niet, Lid (St. Digitaal Erfgoed Nederland DEN)
Esther Gottschalk, Lid (Nieuw Geneco)
Yvonne Grootenboer, secretaris fair practice (Platform BK)
Thera Jonker, Lid (HKU)
Joram Kraaijeveld, Lid (Platform BK)
Ranti Tjan, Lid (Sundaymorning EKWC)
Peter van den Bunder, Lid (Kunstenbond)
Jorn Matena, secretaris (&Maes)
Marianne Versteegh, toehoorder (Kunsten ’92)
Jan Zoet, toehoorder (Academie voor Theater en Dans | Kunsten ’92