De jury van de BNG Erfgoedprijs 2012 heeft uit 34* aanmeldingen dit jaar 5 gemeenten genomineerd, die het “verschil maken” met erfgoed. Deze vijf gemeenten bereiken met hun erfgoedbeleid concrete resultaten op vele beleidsterreinen. Ook valt juist bij deze 5 gemeenten de betrokkenheid op van bestuurders en bevolking bij erfgoed: het erfgoed maakt deel uit van het DNA van de gemeente en zijn bewoners. Inzet èn het onderkennen van het belang van erfgoed blijken veel bepalender voor het slagen van het erfgoedbeleid dan de hoeveelheid monumenten, het beschikbare budget of de grootte van de gemeente.
De gemeenten Beemster, Hellevoetsluis, Rheden, Schiedam en Winterswijk zijn genomineerd door juryleden Arno Brok, Liesbeth van der Pol, Paul Spies, Andries Ponsteen, Karel Loeff en Jan van de Voorde. Op 7 december a.s. wordt de winnaar bekend gemaakt in de gemeente Westerveld (Dr.), de winnaar van 2011.
Jaarlijks wordt aan de gemeente met het beste beleid op het gebied van cultureel erfgoed een nationale prijs toegekend: de BNG Erfgoedprijs. Hoofdsponsor Cultuurfonds BNG stelt het prijzenbedrag van € 25.000 ter beschikking. De BNG Erfgoedprijs wordt dit jaar voor de derde keer uitgereikt. In 2010 won de gemeente Dordrecht (ZH) en in 2011 nam de gemeente Westerveld (Dr) de prijs in ontvangst. De BNG Erfgoedprijs is een initiatief van het Erfgoedplatform van Kunsten ’92.
De jury beoordeelde onder meer of burgers bij het erfgoedbeleid betrokken zijn, of er een relatie met de jeugd wordt gelegd (erfgoededucatie) en hoe de gemeente erover communiceert. Ook werd gewogen of erfgoed wordt gebruikt voor ontwikkeling en herbestemming, of men vernieuwend is en of de gemeente verschillende partners rond het erfgoed samenbrengt. Een greep uit de beoordelingen van de jury:
De gemeente Beemster blinkt uit door betrokkenheid van de bewoners en door de goede aansluiting tussen erfgoed, ruimtelijk beleid en het duurzame agrarische karakter van het gebied.
Hellevoetsluis valt op doordat het nautische en archeologische verleden breed worden vertaald naar het heden, waarbij op tal van plaatsen (tot in de nieuwbouw aan toe) bewoners, jeugd, watersporters en toeristen gestimuleerd worden de geschiedenis van Hellevoetsluis te beleven.
Rheden heeft in samenspraak met bewoners bepaald welke elementen van de plaatselijke cultuurhistorie een motor kunnen zijn voor nieuwe ontwikkelingen op het gebied van economie, vestigingsklimaat, toerisme, landschapsontwikkeling etc. Ook is er een online platform om verhalen, vragen, filmpjes, zorgen, foto’s en opmerkingen te delen. Monumenten en landgoederen worden gekoppeld aan duurzaamheid en energie.
Schiedam ziet haar geschiedenis van werkstad, industriestad, jeneverstad als vitaliserende kracht, ook voor de plaatselijke economie. Erfgoed is de motor voor innovatie. In deze tijden van bezuiniging investeert Schiedam juist om de levendigheid en belevingswaarde van de historische stad te vergroten.
Winterswijk berekende in hoeverre erfgoed bijdraagt aan de lokale economie: het levert omzet en werkgelegenheid op, woningen zijn meer waard en bezoekersstromen houden het voorzieningenniveau (zeker in krimpgebieden) op peil. Herbestemming staat centraal. Bewoners gaven in workshops aan hoe belangrijk zij het ontwikkelen van erfgoed vinden.
*34 gemeenten meldden zich aan: Aalsmeer, Ameland, Amersfoort, Beek, Beemster, Brielle, Cranendonck, Delft, Den Bosch, Eemsmond, Eersel, Enkhuizen, Ermelo, Haarlemmermeer, Hellevoetsluis, Lisse, Middelburg, Montferland, Oost-Gelre, Oude IJsselstreek, Rheden, Rijssen-Holten, Smallingerland, Schiedam, Schouwen-Duiveland, Sint Anthonis, Skarsterlan, Terneuzen, Urk, Valkenburg aan de Geul, Vlissingen, Voorst, Weststellingwerf, Winterswijk.