Op maandag 16 november 2020 heeft minister van Engelshoven een brief aan de Tweede Kamer gestuurd, met daarin de uitwerking van het tweede steunpakket voor cultuur, dat op 28 augustus bekend werd gemaakt. Op dezelfde dag presenteerde de Raad voor Cultuur het advies “Onderweg naar overmorgen, Naar een wendbare en weerbare culturele en creatieve sector”.
Brief minister | Uitwerking tweede steunpakket cultuur van € 482 miljoen
Minister van Engelshoven wil zich met dit tweede steunpakket vooral richten op makers en artiesten. Van dit pakket is een bedrag van € 49,75 miljoen direct bestemd voor kunstenaars en creatieve professionals (€ 35,75 miljoen voor subsidies via de zes Rijkcultuurfondsen, € 10 miljoen voor producties via de NPO en € 4 miljoen voor omscholing via PPO). Er is € 100 miljoen voor aanvullende subsidie voor meerjarig gefinancierde instellingen in de BIS en de fondsen. Daarnaast gaat er € 6,25 miljoen naar het Filmfonds voor filmproducenten en wordt de leenfaciliteit bij Cultuur+Ondernemen uitgebreid en ook opengesteld voor zelfstandige ondernemers. Het Kickstartfonds ontvangt € 10 miljoen.
Er komt € 5 miljoen beschikbaar om instellingen die jong talent begeleiden, en die ondanks een positief advies vanaf 2021 geen structurele subsidie meer ontvangen, te ondersteunen voor een half jaar. Wat betreft erfgoed komt er € 15 miljoen voor varend erfgoed, wordt de Opengestelde Monumentenlening verhoogd (met € 20 miljoen) en is er € 20 miljoen beschikbaar voor ondersteuning van private musea met een kunstcollectie van nationaal belang. € 10 miljoen is gereserveerd voor de ontwikkeling van een garantieregeling voor filmproducties en € 5 miljoen voor de door de Raad voor Cultuur voorgestelde ‘fieldlabs’.
Naast een bedrag van € 68 miljoen dat is bedoeld voor schadeloosstelling, krijgen de gemeenten € 150 miljoen voor ondersteuning van de vitale infrastructuur. En als onderdeel van de op 27 oktober jl. door het kabinet aangekondigde uitbreiding van het derde steunpakket is € 40 miljoen beschikbaar gesteld voor vrije producenten in de podiumkunsten. Deze middelen zullen via het Fonds Podiumkunsten worden verdeeld.
Het ministerie van OCW becijfert de totale noodsteun steun aan cultuur, tot 1 juli 2021, op € 1,6 miljard: de optelsom van twee specifieke steunpakketten voor cultuur, het geld voor de niet-gesubsidieerde theaterproducenten en de som van de algemene steunmaatregelen (exclusief Tozo) zoals NOW, TOGS en TVL. De totale inkomstenderving voor de culturele en creatieve sector tot 1 juli 2021 is door de taskforce geprognotiseerd op € 4,5 miljard.
Eerste reactie
De Taskforce culturele en creatieve sector ziet deze steunmaatregelen als een belangrijke impuls om de sector perspectief te kunnen bieden voor een overbrugging tot de zomer van 2021. Wel is het van groot belang dat de impact van de steunmaatregelen optimaal is en dat de steun daar terechtkomt waar deze het hardst nodig is. Zo pleit de taskforce ervoor dat de € 150 miljoen voor gemeenten via een doeluitkering (= specifiek geoormerkt) voor cultuur beschikbaar wordt gesteld, zodat de middelen ook daadwerkelijk ten goede komen aan makers en instellingen.
Daarnaast wijst de taskforce op het belang van steun voor werkenden, zzp’ers, makers en kunstenaars, door versoepeling en verruiming van Tozo, een regeling voor flexwerkers en de inzet van kanalen waarlangs gelden gemakkelijk en snel bij deze groep terechtkomen. De minister verwijst in haar brief aan de Kamer terecht naar de zeer verontrustende cijfers van het CBS (tweede kwartaal 2020 versus tweede kwartaal 2019) m.b.t. de enorme omzetverliezen van scheppend kunstenaars en zzp’ers in de culturele sector, van gemiddeld 67 tot 80 %. Deze cijfers worden vandaag gepubliceerd.
De taskforce is blij met de helderheid over het niet tot het omzetbegrip rekenen van huurkorting door lokale overheden, maar pleit ervoor om ook andere covid-specifieke ondersteuning door andere overheden of Rijksfondsen niet te verrekenen met de NOW.
Ook heeft de taskforce samen met de evenementenbranche aandacht gevraagd voor een garantieregeling voor de hele sector, zodat herkapitalisering, investering en heropstart soepeler kan verlopen. De minister maakt een begin met € 10 miljoen voor een pandemieregeling filmproducties.
Lees het PERSBERICHT en de VOLLEDIGE BRIEF van de minister (en de overige Kamerstukken)
Advies Raad voor Cultuur | Onderweg naar overmorgen
Met het op maandag 16 november uitgebrachte advies legt de Raad voor Cultuur de verbinding tussen drie elementen: ontwikkelingen (transities) in de culturele en creatieve sector die al gaande waren; de huidige en voorlopig nog voortdurende crisis; en een perspectief voor de toekomst om de sector wendbaar en weerbaar te maken. “Dit advies doet een dringende oproep aan de minister om de ernst van de crisis te blijven onderkennen en de sector tijd, vertrouwen, extra middelen en experimenteerruimte te geven om op duurzame wijze te herstellen en haar rol in het culturele en sociale domein weer te kunnen spelen”, aldus de Raad.
De Raad wil de culturele en creatieve sector op korte en lange termijn zoveel mogelijk perspectief bieden. Zo stelt de Raad het gebruik van een routekaart voor, die de hele culturele sector in staat moet stellen om snel op- of af te schalen in coronatijd. Hierdoor wordt veilig bezoek door een groeiend publiek sneller mogelijk. De Raad adviseert aan te sluiten bij de routekaart die de Taskforce culturele en creatieve sector heeft ontwikkeld. Ook pleit de Raad voor de financiering van Fieldlabs, waarin de sector kan experimenteren met nieuwe werkwijzen en verdienmodellen. De taskforce pleit voor afstemming tussen de Fieldlabs in de evenementen/cultuurbranche en de resultaten elders. Ook coulance bij beoordeling van BIS-instellingen in verband met corona en het wegnemen van obstakels (zodat de extra steun zo effectief mogelijk kan worden ingezet) maken onderdeel uit van het advies van de Raad. De middellange termijn, de periode na 1 juli 2021 (tot januari 2022) blijft in het advies onderbelicht. Dat is een punt van zorg.
Terecht adviseert de Raad een tijdelijke verlenging van de BIS, aangezien instellingen allemaal hun beleidsplannen moeten aanpassen en meer dan de geplande vier jaar nodig zullen hebben om deze crisis te boven te komen. Deze verlenging zou ook ingezet kunnen worden als een pilot voor de langere termijn. De culturele sector vraagt hier samen met de Raad voor Cultuur al langer om. In het regeerakkoord zouden hierover afspraken kunnen worden gemaakt. Ook is het positief dat Raad zal gaan werken aan een aangepaste beoordelingssystematiek, waarin de impact meer centraal staat.
Tenslotte sluit het voornemen van de Raad om de minister te adviseren omtrent verbetering van het subsidiebestel per ingang van de volgende periode aan op de gesprekken die de culturele en creatieve sector hier zelf al over aan het voeren is. Deze beweging zal bottom-up en in zeer brede samenwerking met het veld tot stand gebracht moeten worden.
Lees het PERSBERICHT, met onderaan het VOLLEDIGE ADVIES van de Raad voor Cultuur.
Een greep uit commentaar in de media
Volkskrant
NRC
Parool
Theaterkrant