Kort verslag van het Algemeen Overleg van 2 november 2009 in de Tweede Kamer over de cultuurbegroting 2010.
CULTUURBEGROTING ONDER VUUR
De term “cultuuroorlog” viel afgelopen maandag in de Tweede Kamer. PVV en VVD trokken samen op in hun pleidooi om ook cultuur onderdeel uit te laten maken van de zgn. brede heroverweging die tot voorstellen moeten leiden om 20% te bezuinigen. De cultuurbegroting 2010 bedraagt na aftrek van een ingeplande bezuiniging van € 10 miljoen, ongeveer € 880 miljoen. Dat is 0,5% van de Rijksbegroting. In de eerder ingediende tegenbegroting bezuinigt de VVD € 225 miljoen oplopend naar 2012. Dat is meer dan de € 100 miljoen die de PVV daarvoor heeft genoteerd, maar dat zal wel een vergissing zijn want de PVV diende voor de tweede keer een motie in om alle subsidies voor de vierjarig gefinancierde instellingen, fondsen en sectorinstituten af te schaffen, met uitzondering van Erfgoed Nederland en de Vereniging van Openbare Bibliotheken (!).
Minister Plasterk vond het verontrustend dat de VVD geen oog toont voor de kaalslag die een dergelijke bezuiniging teweeg zal brengen. Hij had voor zijn beantwoording ‘Filistijnen’ opgeschreven, “maar dat was ook een cultuur”, verzuchtte hij. Een motie die de regering verzoekt ook cultuur te betrekken bij de brede heroverweging van VVD-er Ten Broeke, mede-ondertekend door Bosma (PVV), werd door de minister ontraden.
MAAR OOK HOOP OP HOMO CULTURALIS
Het CDA meent dat op voorhand geen enkele sector mag worden uitgesloten van de heroverweging. De minister zou de crisis moeten aangrijpen om een andere manier van denken in de sector te bevorderen. Woordvoerder Van Vroonhoven pleit er voor om cultuur meer in te zetten voor het bereiken van politieke doelen. Volgens Van der Ham (D66) zal er bij cultuur niet veel te halen zijn. Wel pleit hij ervoor dat er, los van de heroverwegingsoperatie, kritisch gekeken wordt naar hoe de cultuursector georganiseerd is en wil hij dat de overheid een visie ontwikkelt waar de sector over 10 à 15 jaar moet staan. Daar kon ook de minster zich in vinden. PvdA, SP en GroenLinks wezen allen op het grote belang van de sector, ook in economisch moeilijke tijden. Mariko Peeters (GroenLinks) pleitte voor een actief opdrachtgeverschap door de overheid.
Minister Plasterk sprak voorafgaand aan de beantwoording van de vragen de verwachting uit dat de culturele sector een grotere rol zal vervullen in brede toekomstverkenningen en ontwikkeling van strategische visies. Daarbij heeft volgens de minister te lang de inbreng van economen de hoofdtoon bepaald, waarbij het mensbeeld van de homo economicus teveel benadrukt is. Deze tijd is volgens de minister voorbij.Hij ziet een kentering en daardoor mogelijkheden voor een nieuw mensbeeld dat uitgaat van de homo culturalis.
DIGITALISERING ERFGOED
Steun is er in de Kamer om de Intensivering innovatie en digitalisering cultureel erfgoed overeind te houden. Er is behoefte aan meer inzicht in andere dan financiële motieven om hierop te bezuinigen. In de motie Leerdam (PvdA) wordt gevraagd om de Kamer vóór maart 2010 te informeren over een vervolg van het digitaliseringsbeleid en daarbij te streven naar ‘uitbreiding van de resultaten’. De motie van Van Leeuwen (SP) die verzoekt de bezuinigingen ongedaan te maken wordt door de minister afgeraden omdat deze niet gedekt is.
De minister wil de kamer informeren over het beleid op het gebied van digitalisering, maar wil eerst de Raad voor Cultuur de gelegenheid geven met een advies hierover te komen. Dit kan in het voorjaar van 2010.
CULTUURKAART MOET ACTIEVE KUNSTBEOEFENING BEVORDEREN
Van de Cultuurkaarten wordt 70% besteed. 12% van deze bestedingen vinden plaats bij de centra voor de kunsten. Volgens Nicolien van Vroonhoven (CDA) is dat veel te weinig. Zij dringt er in een motie (mede ondertekend door Leerdam) bij de minister op aan dat dit percentage te doen verhogen, zodat de Cultuurkaart meer wordt gebruikt om de actieve kunstbeoefening te bevorderen. Het gaat om een bedrag van € 15,- per leerling. Omdat de Cultuurkaart voor de helft gefinancierd wordt door het VSB-fonds aarzelt minister Plasterk om toezeggingen te doen zonder overleg met deze financier. Hij komt hier in een brief voor de stemmingen over de moties op terug. Dit valt niet in goede aarde bij de CDA-politica. Zij zegt dat wanneer deze omslag niet gemaakt kan worden ze zich afvraagt of er dan wel doorgegaan moet worden met de Cultuurkaart.
BEHOUD PEER REVIEW MAAR HERSTEL WEEFFOUT BIJ FONDS
Een Kamermeerderheid maakt zich zorgen over het functioneren van beoordelingscommissies bij het Nederlands Fonds voor de Podiumkunsten, maar er is breed draagvlak voor het behoud van het peer review-systeem. Aanleiding is de uitspraak van het Amsterdamse gerechtshof over de Theatercompagnie, waarin de mogelijkheid van belangenverstrengeling in de beoordelingscommissie wordt geconstateerd.
Volgens minister Plasterk wordt hier al in voldoende mate aan tegemoet gekomen doordat commissieleden niet over aanvragen adviseren waarbij zij zelf betrokken zijn. De zorg van de Kamer spitst zich erop toe dat menig beoordelingscommissie bemand wordt door leden die ook zelf kastanjes in het vuur hebben. Men vindt dat deze directe verbinding beter voorkomen kan worden. Volgens minister Plasterk is dit een consequentie van het feit dat wanneer men meer verstand heeft van een bepaald terrein, men hiermee ook meer vervlochten is.
Dit doet Kamerlid Peeters (GroenLinks) zich afvragen hoe groot of klein de kunstwereld wel niet is, en of er ook geen ruimte moet zijn in de commissies om liefhebbers mee te laten oordelen.
Uiteindelijk wordt een breed gedragen motie ingediend die de minister vraagt te onderzoeken hoe de (schijn van) belangenverstrengeling bij de fondsen kan worden tegengegaan. De minister blijft bij zijn standpunt en ontraadt de motie